Nelson Mandela - 10 dagen van herinnering

Nelson Mandela

Donderdag 5 december

Ik zat op de bank samen met mijn Amerikaanse huisgenoot tv te kijken en ondertussen beetje aan het facebooken. Toen op eens een vriend op zijn facebook RIP Nelson Mandela had staan. Meteen heb ik het gegoogled en wat bleek: het klopte, Nelson Mandela was overleden. De Zuid-Afrikaanse tv bleef opvallend lang stil rondom het overleiden. Pas rond middernacht begonnen de uitzendingen rondom de toespraak van Zuma waarin hij aan het land vertelde dat Madiba ons verlaten had.

En ja, hij was oud, dus het kwam niet als een verrassing voor vele. Toch blijft het opvallend hoe het in het nieuws wordt vermeld als plots en onverwacht. De arme man was al lang ziek, erg lang, en hij was ook oud, erg oud. En hoe spijtig het ook is dat zo’n geweldige man; een wereldleider onze wereld verlaat. Hij heeft zijn rust meer dan verdient.

Daarna heb ik nog zo’n twee uur lang gekeken naar de uitzending rondom Madiba. Beelden van hem waarin hij andere belangrijke mensen in de wereld ontmoette en beelden van toespraken. De Zuid-Afrikaanse tv, en vooral als het live is, is niet altijd even goed. Maar dat geeft ook wel iets hilarisch en soms een beetje kneuterig. Maar het echte kneuterige zou pas komen tijdens de toespraken van o.a. Zuma bij de memorial van Madiba op 10 December

Vrijdag 6 december

Velen buitenlandse studenten hier hadden verwacht dat veel dingen vandaag dicht zouden zijn ivm het overlijden van Madiba. Het tegenovergestelde bleek waar te zijn. Iedereen ging gewoon door met de dagelijkse bezigheden. De gesprekken op kantoor gingen uiteraard over het overlijden. En ik heb een aantal collega’s en cliënten erover gesproken. Het is aangrijpend en indrukwekkend om te horen en zien hoe ze over deze bijzonder man praten, maar ook vooral hoe ze het verdriet niet willen laten overwinnen. Maar ze willen dat zijn nalatenschap wordt voortgezet. Want dat is waar vele bang voor zijn. De ANC ( De politieke partij die tijdens de apartheid verboden werd, namens wie Nelson Mandela president was, en die nu nog steeds aan de macht is in Z-A met Zuma als president) hebben vele collega’s van mij met wie ik werk altijd gesteund. Maar de ANC is niet meer de partij van Nelson Mandela. De partij is verandert, het heeft nu een president die niet onder de indruk lijkt te zijn van de armoede. Die niet meer strijd voor gelijkheid, maar een huis van 20 miljoen (en ja dat is in euro’s) voor zichzelf laat bouwen, een privé huis want een presidentieel huis heeft hij al. Vele van mijn collega’s zijn bang dat de partij de dood van Nelson Mandela zal gebruiken om machtiger te worden. Daarnaast zijn er ook velen (gekleurde en zwarten) die nog steeds uit gewoonte op de ANC stemmen, omdat dat de partij is die de apartheid heeft afgeschaft. Tja het is een lastige politiek, en in de komende dagen blijkt inderdaad dat de ANC maar wat graag wil benoemen en duidelijk maken dat Nelson Mandela een van hun was.

’s Middags zouden wij ons eindejaarsfeest houden, dit ging gewoon door. Ik had zelf eigenlijk verwacht dat dit niet door zou gaan. Aan de andere kant zegt dit ook veel over hoe zuid-afrikanen Madiba willen eren, zoals Madiba dat had gewild. Verder gaan met het leven, en het leven van Madiba vieren, en zijn wijze lessen onthouden en voortzetten. Dat is hoe hij het gewild heeft, en dat is hoe de zuid-afrikanen het willen. Ze willen zijn leven vieren. Dus ging het feest gewoon door, wel werd er 1 minuut stilte gehouden voor Madiba. (Het was eigenlijk maar 20 seconden, maar het gaat natuurlijk ook om het idee.)

Zaterdag 7 december

Vandaag weer even terug naar het studenten leven, huiswerk maken. Maar wel met de tv aan en de toespraken van Mandela op de achtergrond.

’s Avonds uiteten met de Ierse meiden, ze gaan bijna weg… Kan het haast niet geloven we hebben zoveel samen beleefd, zoals we telkens zeggen: we zijn een familie geworden hier in Kaapstad. En we gaan elkaar zeker opzoeken want zover liggen Ierland en Nederland nou ook weer niet uit elkaar!

Zondag 8 december

Vandaag ga ik met Maud naar de herdenkingsplek in Kaapstad, bij de Grand Parade. Maud kan echter maar heel kort, dus Disi (mijn super lieve vriendinnetje uit Joburg) komt er later ook bij.

Maud en ik lopen langs de bloemen en lezen alle briefjes, indrukwekkend. Er komt constant muziek uit de luidsprekers. Mooie muziek, gepaste muziek, van Free Mandela tot Asimbonanga tot Imagine. Bijzonder om hier te lopen op dit moment, ik voel me nu ineens deel van een geschiedenis van dit land, en wat een prachtig land is het. En hoe mooi is het om te zien hoe zoveel harten van mensen zijn geraakt door de boodschap die Mandela verspreidde.

Later toen ik er met Disi liep zijn we geïnterviewd voor de radio, later hoorde ik van een aantal mensen dat ze me hadden gehoord. Ha! Ik op de radio over Nelson Mandela, dat gebeurd ook niet elke dag. Het was een mooie dag, en op het plein waren constant mensen aan het zingen en dansen. Ze houden van Madiba, en zijn lever wordt in Kaapstad op de grand parade vol kleuren en muziek geëerd.

Maandag 9 decemeber

En weer aan het werk! We gaan bijna sluiten, veel mensen zijn al met verlof, maar er moet nog heel veel gedaan worden. Kortom, druk druk druk.
Bij de balie als je binnen komt staat een foto van Nelson Mandela met daarvoor een brandende kaars. In het land zijn immers 10 dagen van rouw aangekondigd, vanaf het overlijden van Madiba tot aan zijn begravenis.

Dinsdag 10 december

Vandaag is dan dé dag, de memorial in Johannesburg zal worden gehouden. Velen wereldleiders komen erop af. Nog nooit heb ik zoveel mensen zo enthousiast gehoord over de Cubaanse president Raul Castro, wat houden zuid-afrikanen van deze man! Ik wist het niet, en ik weet ook vrij weinig van Cuba af. Wel weet ik dat het nieuws vaak negatief was over Cuba. Nu begrijp ik dat Cuba altijd is gesteund door z-a en andersom. Beide landen voerden een strijd voor vrijheid, een strijd van onderdrukking. Mensen zijn erg opgetogen over de toespraak van deze man. Maar eerst begint Barack Obama, een andere president die met veel vreugde wordt onthaald. Vele Zuid-Afrikanen zijn gek op Amerika en zien Amerika nog steeds als het beloofde land.

Ik heb de hele memorial gekeken, eerst vanuit kantoor, daarna lieten ze het op het werk in de vergaderzaal zien, waar ik de rest heb gekeken. Met mijn collega’s was het een bijzondere ervaring om te zien. Wat was de toespraak van Obama sterk, het is echt een man die weer hoe hij een boodschap over moet brengen. Na zijn toespraak liepen al veel mensen uit het stadium. Tijdens de toespraak van de president uit India gebeurde er iets merkwaardigs. De MC besloot op de microfoon over te nemen van de president om vervolgens het volk in het stadium toe te spreken als kleine kinderen: nu ophouden met dansen en muziek maken stil zijn en zitten anders gaan we niet door en wachten we net zo lang tot jullie stil zijn. Je kan je vast wel bedenken dat dat weinig effect had, maar goed. Wat ik nog het meest schokkend vind, is dat het vrij respectloos is om zomaar de microfoon over te nemen van een president, bij Obama of Zuma zou hij zoiets nooit hebben gedaan.

Het was ook wel een poppenkast, de herdenking was duidelijk niet georganiseerd voor de Zuid-Afrikanen, voor het volk van Nelson Mandela. Het was een poppenkast voor de buitenwereld, een herdenking voor presidenten. Weinig aandacht voor het volk, ze wilden zijn leven vieren, niet vier uur in de stort regen naar eindeloze toespraken luisteren. Tegen de tijd dat Zuma aan de beurt was, de op een na laatste toespraak, waren veel mensen al vertrokken. En toen hij de microfoon overnam werd hij uitgefloten en uitgejouwd, de president van Zuid-Afrika uitgefloten! Bedenk je dat dit in Zuid-Afrika en groot blijk is van onvrede maar dat het ook een signaal is dat er geen respect is voor deze persoon. In dit land is een president haast heilig, je kan er eigenlijk niet veel slechts over zeggen. Wat een vernedering het was voor Zuma om uitgefloten te worden op internationale tv. Niet snel daarna werd het vak waar het gefluit vandaan kwam leeggeruimd door het leger, iets wat in Nederland ondenkbaar zou zijn. En mijn collega’s? Vele vonden het geweldig ze klapten en juichten toen Zuma werd uitgefloten, ik werk in een non-profit in de townships, ze weten hoe slecht Zuma voor de armen zorgt en opkomt. Bijzonder om mee te maken, en om te zien dat ze deze president niet willen. En toch zal hij opnieuw gekozen worden, toch zullen ze bijna allemaal op de ANC stemmen. En je kan als je stemt niet kiezen op welke persoon je wil stemmen, je kan alleen stemmen op een partij.

Een mooie uitspraak die mijn stagebegeleider op facebook tegen kwam die ons allemaal deed lachen en we vonden allemaal dat dat het precies samenvatte was: ‘Obama speaking before Zuma is like The Beatles opening for Justin Bieber.’

Woensdag 11 december

Vandaag heb ik een krant gekocht met een mooie voorkant van Mandela, die gaat ingelijst worden en op mijn kamer als ik terug ben in Nederland! Daarnaast is vandaag de herdenking in het stadion in Kaapstad. En dit is een herdenking voor het volk. Vele muzikanten zullen er optreden, muzikanten die ooit liederen schreven om Mandela te bevrijden. Kortom, het volk mag dansen en zingen en het leven van Mandela vieren. Prachtig om er filmpjes van te zien, kleurrijk en vrolijk wordt een held van deze wereld herdacht.

Donderdag 12 december

Vandaag ging er een artikel rond uit de Mail & Guardian op het werk. Zuma wil dat de boeroepers tijdens de memorial zich gaan schamen. Met behulp van camera en getuigen wil hij de mensen op sporen en hun namen publiekelijk maken. Hij wil deze mensen aan de schandpaal hebben.

Apart om te lezen, voor mij voelt dit niet aan als vrijheid, niet aan als een democratie. En ik heb hier veel nieuws gelezen en lees me in in de Zuid-Afrikaanse politiek. Het is hier niet zo vrij als wij allemaal denken. Maar de Zuid-Afrikanen geven niet op. Neem nou bijvoorbeeld het huis van Zuma dat hij liet bouwen van belasting geld. Hij verbood de journalisten om foto’s te plaatsen, want dat zou zijn veiligheid in gevaar brengen. En dat zou dus gezien worden als het bedreigen van de president. Mooi om te zien hoe de kranten gezamenlijk de volgende dag de foto van het huis, met koppen als ‘the picture you are not aloud to see’, ‘don’t look at this picture’, ‘the picture that is forbidden’ enz. Later bleek er wel iemand gearresteerd te zijn, maar ook weer vrijgelaten. Ha! Geweldig toch. Maar Zuid-Afrika heeft nog een lange weg te gaan, en nu ik hier een tijd ben. Begrijp ik de angst van sommigen nu Mandela overleden is, of het wel de goede kant op zal gaan. De tijd zal ons leren.

Vrijdag 13 december

Nog een van de Ierse meiden is overgebleven, dit is haar laatste weekend, en dat moeten we natuurlijk vieren! Op naar Camps Bay, lekker zonnen op het strand. Maar als je goed op let zie je de foto’s van Madiba in raamkozijnen, gigantische posters op gebouwen en hier en daar teksten. Nog steeds wordt hij herdacht.

Zaterdag 14 december

Vandaag naar Robben Island! Wat bijzonder om de dag voor de begrafenis van Madiba hier te zijn. Wat een ervaring. En wat is zijn cel klein. Een kaars brand in de cel, en er liggen bloemen in de cel en aan de buitenkant voor zijn cel. Bijzondere verhalen worden ons verteld..

Belangrijk vind ik ook om nu even op te merken dat het nooit een man alleen is geweest die Zuid-Afrika heeft bevrijd van apartheid. De ANC was een partij, en als zij niet door waren gegaan met 27 jaar lang vechten voor de vrijlating van Madiba en vechten voor de afschaffing van apartheid dan was het nooit zo ver gekomen. Immers heeft Madiba 27 jaar in een cel gezeten, en die 27 jaar kon hij niet vechten voor zijn vrijheid en de vrijheid van anderen buiten zijn gevangenis om. Slechts twee bezoeken van 10 minuten per jaar kreeg hij, kreeg een ieder die opgesloten zat. Zeven leiders van de ANC zaten opgesloten en moesten elke dag zware arbeid verrichten, buiten staan in de regen en kou, slapen op de grond met slechts een dekentje. Het waren extreme omstandigheden.

En hoe werd er gecommuniceerd met andere in andere cellenblokken, met een tennisbal, die open gesneden was en waarin boodschappen aan elkaar door gegeven werden. Zo hielden de leiders anderen die waren opgepakt vanwege hun strijd tegen apartheid sterk.

Nelson Mandela onderhield de tuin in de gevangenis, niet alleen omdat hij van tuinieren hield. Maar ook verborg hij in deze tuin het manuscript van ‘a long walk to freedom’. Dit manuscript is zelfs een keer gevonden, waardoor hij helemaal opnieuw moest beginnen met schrijven.

Ook in de gevangenis was er apartheid. Gekleurden en Indiërs sliepen in stapelbedden, kregen het dubbele rantsoen aan eten, en mochten een lange broek aan. Zwarten sliepen op de grond, krijgen weinig te eten en moesten in korte broek werken. Zelfs in de gevangenis was er een verschil.

Ik besef me volledig op deze dag hoe bijzonder het is om dit te mogen meemaken in dit land, om dit te mogen delen met dit volk. En ook besef ik nu hoe bijzonder het is als ik terug in de minibus zit dat ik daar zit als blanke samen met gekleurden en zwarten, allen gelijk.

Zondag 15 december

De begrafenis, ik heb het gezien op tv. Het was mooi, rustig, goede toespraken. Rust zacht Madiba.

En voor degenen die het niet weten, Madiba is de isiXhosa naam die hem werd gegeven. Hij wordt liefkozend met deze naam genoemd. Ook zal je vast ook Tata langs horen komen, dit is het isiXhosa woord voor vader/papa. Want Nelson Mandela, Madiba, was een vader niet alleen voor een natie maar veel meer dan dat. Hij heeft een impact gehad op elk jonge leven in Zuid-Afrika, het continent in Afrika, maar nog veel verder, hij is een wereldleider. En voor iedere Zuid-Afrikaan hier zal hij altijd hun vader zijn, ongeacht hun leeftijd, hij was een vader. Want in een tijd dat ze een leider, een vader nodig hadden, stond hij op en deed hij wat bijna geen ander hem ooit na zou kunnen doen. Hij vergaf degenen die hem hadden opgesloten, hij vergaf hen voor 27 jaar opsluiting en vernedering. Hij schudde de hand van de gevangenis cipier die hem 27 jaar als gevangede had behandeld. En op dat moment liet hij zien dat hij een leider was, dat hij een vader was. En hij vertelde zijn volk: als ik hen kan vergeven, kunnen jullie dat ook.